زخم بستر
وقتی پوست، بافتهای زیر پوستی و ماهیچه ها برای مدت طولانـی تحت فشار قرار میگیرند، زخم بستر یا زخم فشـاری بـه وجـود میآید. زخم بستر در افرادی به وجود مـیآیـد،کـه بـرای مـدت طولانی بیحرکت هستند.
انواع زخم بستر:
زخم بستر دونوع است: زخم سطحی، زخم عمقی
زخم بستر سطحی با آسیب پوست شروع میشود و درنهایت منجر به آسیب بافتهای زیر پوستی میشود.
زخم عمقی از بافتهای زیر پوستی و عمقی آغاز میشود و تـنـهـا علامت آن کمی قرمزی در سطح پوست است.
چه عواملی زمینه ساز زخم بستر است؟
- زخم بستر در هر سنی ممکن است اتفاق بیافتد اما در افـراد سالمند، و افراد مبتلا به نارسایی قلب، دیـابـت، اخـتـلالات کلیوی و گوارشی و سرطانها شایعتر است.
- زخم بستر در بیماران دچار آسیبهای مغزی ماننـد سـکـتـه مغزی و فلج مغزی که اندام های فلج دارند، شایع است.
- در افراد بیحرکتی بعد از جراحی ها و شکستگی ها.
- بیماران بیهوش و بیمارانی که مدت طولانی در تخت بیحرکت هستند. مانند بیماران بخش آی سی یو
- افرادی که اختلال حسی دارند مانند آسیبهای نـخـاعـی یـا ضایعات اعصاب محیطی .
- بیمارانی که ادم (ورم) دارند و دچار کمبود ویتامین و پروتئیـن هستند. بیمارانی که تب بالا، درد های شدید، سوء تغذیه، کـم خونی دارند.
نواحی مستعد زخم فشاري:
زخم بستر بیشتر در نقاطی دیـده مـیشـود کـه پـوسـت روی برجستگیهای استخوانی واقع شدهاست. این نقاط عبارتند از :
- پشت سر، شانه، آرنج، دنبالچه و پاشنه پادر وضعیت طاقباز
- گوش، شانه، لگن، زانو، قوزك پا در وضعیت خوابیده به پهلو
- تیغه شانه، باسن، کف و پاشنه پا در وضعیت نشسته
پیشگیري از زخم فشاري با ازبین بردن فشار :
روزانه ٢ تا ٣ بار مناطقی را که در معرض خطر زخم هستنـد، را بررسی کنید. به خاطر داشته باشید که، کشف به موقـع عـلایـم ( قرمزی، سفتی، نرمی غیرعادی، سردی یا گرمی غیر عـادی) از پیشروی زخم جلوگیری می کند.
در صورت عدم منع پزشکی، حداقل هر ٢ ساعت یکبار بیمار را بچرخانید.(برای جابجا کردن بیمار هر دو ساعت بـرنـامـهریـزی کنید.)، با جابجاکردن دمای سطح پوست تغییر می کند. استفاده از تشک مواج مفید می باشد.
طول مدت زمانی که بیمار نیمه نشسته قرار دارد، را محدود کنید و به ٣٠ دقیقه برسانید. زیرا در وضعیت نیمه نشسته، بیمار بـه سمت پایین حرکت کرده و سر می خورد ،که باعث اصـطـکـاك بین پوست و تشک می شود.
اگر بیمار روی صندلی چرخدار نشسته است، هر ١٠ تا ١٥ دقیقه با کمک دست ها، نشیمنگاه را از صندلی بلند کند تا از فشار آزاد شود.
بیمار را در هنگام جابجایی ، به جای کشیدن روی تخت ، بلـنـد کنید.
موقع قرار دادن لگن زیر بیمار ابتدا او را به پهلو بخوابانید و از هل دادن و فشار دادن لگن به زیر بیمار خودداری نمایید
زمانی که بیمار به پهلو خوابیده، بالش یا ملحفه کوچکی بیـن دو ساق پای قرار دهید.
از انجام ماساژ در نواحی قرمز شده پرهیز کنید. زیرا باعث آسیـب به بافت های عمیق می شود.
جهت بهبود جریان خون موضعی، بعد از تغییر وضعیت بـیـمـار، پوست سالم (اطراف محل زخم ) را با مواد نرم کننده، بــه ملایمت ماساژ دهید.
ملحفه های تخت بدون چین و چروك و تمــیــز باشد و زیر بدن بیمار جمع نشود.
مراقبت از پوست براي پیشگیري از زخم بستر:
از پاك کننده ای با خاصیت اسیدی ملایم و مرطوب کنـنـدگـی مناسب جهت تمیز کردن پوست استفاده گردد. از آب داغ جهت تمیز کردن پوست استفاده نکنید..
استفاده از لایه های جاذب رطوبت، برای بیماران مبتـلا بـه بـی اختیاری مفید بوده و باعث کاهش تماس پوست با ادرار و مدفـوع می شود.
فشار ناشی از ابزار و لوله ها، سوندها ،گچ و... را رفع کرده یـا بـه حداقل برسانید.
پیشگیری از تجمع رطوبت ؛ زیرا جمع شدن رطــوبــت و ادرار، باعث افزایش نفوذپذیری پوست و اسیدی شدن مـحـل و تجمع مدفوع باعث تحریک پوست با تبدیل آنزیم اوره به آمونیوم شده و زمینه ساز زخم بستر است.
پیشگیري از زخم با مصرف آب و تغذیه کافی :
برای جلوگیری از یبوست در رژیم غذایی بیمار از سبزیـجـات و میوه جات استفاده کنید.
اجرای رژیم غذایی مناسب و غنی از ویتامین و پروتئین، مایعـات کافی برای بیمار، در زمان لازم ، چرا که بیماران دچار کم آبی و سوء تغذیه ، در خطر بیشتری برای ابتلا به زخم فشاری هستند.
غذا در حجم کم و دفعات بیشتر به بیمار دهـیـد و درصـورت دستور پزشک، به بیمار ویتامین و مواد معدنی دهید.
در صورت عدم منع به بیمار خود مایعات فراوان دهید، بهخصوص آب، حداقل ٨ لیوان در روز برای جلوگیری از خشـکـی پـوسـت نوشیده شود.
فیزیوتراپی در زخم بستر:
هدف اصلی فیزیوتراپی در زخم بستر، پیشگیری از بروز آن است. چرا که زخم بستر از عوارض ثانویه بسیاری از بیماریهایـی اسـت که باعث بی حرکتی یا فلج شده است.
تغییر وضعیت هردو ساعت یکبار خصوصا“ در افرادی کـه بـرای مدت طولانی در بستر بوده و به دلیل ضعف قـادر بـه حـرکـت نیستند، مانع از بروز زخم بستر میشود.
فیزیوتراپیست با آموزش برنامه تمرینی مناسب کمک می کـنـد. که بیمار بتواند به طور مستقل تغییر وضعیت دهد تا از بروز زخم بستر یا پیشرفت آن جلوگیری شود.
نقش دیگر فیزیوتراپی کمک به درمان زخم بستر است، اگـر بـه دلایلی زخم به وجود آمد، اقدامات فیزیوتراپی شامل تکنیکهـای حرکت دادن مفاصل مختلف بدن در بستر، تکنیک های درمـان دستی و استفاده از عوامل فیزیکی و حرارتی میباشد.
این روشها باعث افزایش جریان خون در ناحیه زخم، پـاکسـازی عفونت، کاهش تورم و جلوگیری از چسبندگی زخم به بافت های زیرین و تقویت عضلات اطراف میشود و در نتیجه به ترمیم زخم و جلوگیری از عمیق شدن آن کمک می کند.
با آرزوی سلامتی شما
جهت دسترسی به مطالب آموزشی بیشتر وارد سایت زیر شوید:
Pe-goodarz.ir
شماره تماس جهت ارتباط با واحد
آموزش به بیمار و پیگیری پس از ترخیص
035-36261085
داخلی 447
تهیه شده در:
واحد آموزش بیمارستان گودرز
پاییز 1402
