بیرون زدگی دیسک
دیسک بین مهره ای ، یک صفحه غضروفی است که بین تنه مهره ها فاصله ایجاد می کند و جذب کننده ی فشارهایی است که به ستون فقرات وارد می شود. اگر این دیسک تحت فشار یا نیروی سنگینی قرار گیرد، ممکن است بیرون زدگی دیسک رخ دهد و به اعصاب مجاور و یا نخاع فشار وارد شود. اختلال در دیسک بین مهره ای ممکن است به صورت بیرون زدگی ، فتق یا پارگی دیسک در اثرضربه و تصادف باشد .
علت :
از حدود ٣٣ سالگی به بعد دیسک بـیـن مـهـره ای دچـار تغییراتی میشود که اجتناب ناپذیر است. این تغـیـیـرات بـه کاهش میزان آب موجود در دیسک و کاهش انعطاف پـذیـری آن منجر می شود. در صورت وارد آمدن فشار نامنـاسـب بـه دیسک فرسوده، قسمت پشتی دیسک دچار فتق یـا بـیـرون زدگی میشود و این بیرون زدگی روی نخاع یا رشته های آن فشار وارد میکند.
عوامل افزایش دهنده خطر
١. پیچش ناگهانی و شدید بدن با پرش از ارتفاع زیاد
٢. افزایش سن
٣. وزن بالای بدن
٤. وضعیتهای نا مناسب بدن در زمان نشستن ، ایستادن و خوابیدن و انجام کارهای سنگین
علائم دیسک کمر:
- احساس درد در ناحیه کمر و باسن و پشت یا جلوی ران
- احساس علائمی نظیر درد، بی حسی، گزگز و مورمور، احساس سردی یا گرمی از ناحیه زانو به پایین
- تشدید درد بر اثر کشیدگی و فشار (حرکت، سرفه، عطسه، بلندکردن اشیاء، یا زور زدن و دفع مدفوع ، دولا شدن و بالا آوردن مستقیم پا)
- ضعف یا لاغر شدن و فلج اندامهای تحتانی و بی اختیاری در دفع ادرار یا مدفوع
- بیماری که دچار دیسک کمری است نمی تواند به راحتی خم شود و هنگام خم شدن احساس میکند که رگی در پشت زانویش کشیدگی پیدا میکند.
درمان :
درمان براساس شدت بیماری فرق میکند. در موارد شدید کـه بیرون زدگی دیسک بزرگ است و گزگز و مـورمـور، احسـاس سردی یا گرمی سبب فلج اندامهای تحتانی و یا بی اختـیـاری در دفع ادرار یا مدفوع میشود، جراحی باید به سرعـت انـجـام شود .
در سایر موارد معمولا“ به بیمار به مدت یک هفته تا ١٥ روز استراحت نسبی یا مطلق توصیه میشود. طی این مدت بیمار باید از نشستن حتی الامکان پرهیز کند و از خم و راست شدن و برداشتن اشیای سنگین یا رانندگی نیـز دوری نماید.
معمولا“ طی این مدت به بیمار داروهای مسـکـن تـجـویـز میشود. اغلب بیماران طی این مدت ١٥ روزه، بهبودی قابـل توجهی پیدا می کنند. می توان بعد از ١٥ روز از زمان شروع بیماری، برای بیمار ورزشهای مخصوصی را تجویز نمود کـه آب درمانی و راه رفتن در آب در قسمت کم عمق استخـر و نیز نرمشهای کششی برای عضلات کمر و شـکـم تـوصـیـه میشود.
در بیمار مبتلا به فتق دیسک بین مهره های کمری اگر ٤ تا ٦ هفته از درمان او بگذرد و بیمار همچنـان درد شـدیـدی بخصوص در پاها احساس کند یا حس فلج خفیف، به طوری که بیمار نتواند فعالیتهای روزمره خود را بخوبی انجام دهـد، انجام جراحی توصیه میشود.
مراقبت هاي قبل از عمل :
١.چنانچه مبتلا به بیماری خاصی هستید یا داروی خـاصـی مصرف می کنید پزشک و پرستار را مطلع کنید.
٢.از شب قبل (ساعت ١٢ شب)از عمل از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
٣.برای کاهش آلودگی و احتمال عفونت لازم است استحمـام کنید.
٤.قبل از رفتن به اتاق عمل اجسام فـلـزی،زیـورآلات،دنـدان مصنوعی و ... را خارج کنید.
٥.قبل از رفتن به اتاق عمل ادرار خود را تخلیه کنید.
٦.جوراب های آنتی آمبولی(ضد لخته)را شب قبل از عـمـل بپوشید.
٧. گان یا لباس مخصوص اتاق عمل در بخش به شـمـا داده می شود.
مراقبتهاي پس از عمل جراحی :
بعد از عمل، ابتدا نوشیدن مایعات مانند چای و آب ولرم و در صورت نداشتن تهوع، خوردن غذای مـعـمـولـی بـعـد از هوشیاری کامل و با دستور پزشک بلامانع است.
در مورد تغییر وضعیت بدن شما اجازه چرخیدن در تخت را دارید.وقتی به شما اجازه ترك بستر داده شـد، لـبـه تخت بنشینید و پاهای خود را آویزان کنید و در صورتـی که سرگیجه نداشتید با بستن کمربند و کمک از بسـتـر خارج شوید.
وقتی بیمار به پهلو خوابیده است، باید از خم کردن بیش از حد زانو پرهیز شود. باید بیمار را تشویق کرد تا جهت برطرف نمودن فشار از یک پهلو به پهلوی دیگر بچرخد ، البته قبل از آن به وی اطمینان خاطر داده می شود که جا به جا شدن به هیـچ عنوان منجر به بروز آسیب دیدگی نمی شود . به مدت ٢ تا ٣ ماه پس از عمل جـراحـی ، از انـجـام کارهای سنگین خودداری نماید.
برای تغییر دادن وضعیت بدن بیمار ، بالشتی زیر سر وی قرار داده و زانو اندکی بالا قرار می گیرد ، چون خمیدگی زانو سبب شل شدن عضلات پشت می گردد .
از نشستن و ایستادن های طولانی خودداری کنید.
مصرف داروها طبق دستور انجام شود و درصـورتـی کـه بیماری زمینه ای مانند دیابت و فشارخون دارید طـبـق روال قبل داروهای خود را مصرف کنید.
استفاده از کمربند در تمام حالات به جـز حـالـت دراز کشیده الزامی است .
استفاده از کمربند بریس تا ٣ ماه پس از عمل جراحی
استفاده از جوراب واریس تا زمان برگشت به تحرك عـادی جهت پیشگیری از ایجاد لخته در پاها ضروری است.
تعویض روز در میان پانسمان در صورت نیاز استفاده از توالت فرنگی تا ٦ ماه پس از عمل جراحی
در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه نمایید.
نداشتن حس در پاها ، تعریق و تنگی نفس
در صورت بروز علائم عفونت (تب، درد شدید محل عمل، تورم و قرمزی محل زخم) بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید.
با آرزوی سلامتی شما
جهت دسترسی به مطالب آموزشی بیشتر وارد سایت زیر شوید:
Pe-goodarz.ir
شماره تماس جهت ارتباط با واحد
آموزش به بیمار و پیگیری پس از ترخیص
035-36261085
داخلی 447
تهیه شده در:
واحد آموزش بیمارستان گودرز
پاییز 1402
