دیابت یک اختلال در سوخت و ساز (متابولیسم) بـدن است که در آن یا انسولین به میزان کافی در بدن وجـود ندارد و یا انسولین موجود قادر نیست تا وظیفه خود را به درستی انجام دهد و در نتیجه به علت وجود مقاومـت در برابر آن ، قند خون بالا می رود. انسولین هورمونی است که وظیفه اصلی آن کاهش قنـد خون است.
انواع دیابت:
دیابت نوع ١
دیابت نوع ٢
دیابت حاملگی
فرق دیابت نوع ١ و ٢ در چیست ؟
دیابت نوع١ :تولید انسولین از پانکراس (لوزاالمعده) بـه علت از بین رفتن سلولهای سازنده انسولین ، مـتـوقـف میشود به همین خاطر افراد مبتلا به این نوع دیابت بایـد از بدو تشخیص ، انسولین مورد نیاز بدن را بـه صـورت تزریقات روزانه تأمین کنند. دیابت نوع١ اغلب در سنیـن زیر ٣٠ سال به وجود میاید.
دیابت نوع٢ :
که بیشتر در بالغین بالای ٣٠ سال و چاق دیده میشـود، انسولین تولید شده از پانکراس به خوبی عمل نمیکند. در واقع پانکراس به اندازه کافی انسولین ترشح نمی کند و یا اینکه انسولین ترشح شده به علت وجود مقاومت به انسولین مخصوصا در افراد چاق ، فاقد کارایی لازم است.
علائم بیماري :
شروع دیابت نوع ١ بسیار ناگهانی و ناراحت کننده اسـت، که میتواند علائم ذیل را به دنبال داشته باشد:
تکرر ادرار تشنگی و خشکی دهان به طور غیرطبیعی
خستگی مفرط یا کمبود انرژی گرسنگی مداوم کاهش ناگهانی وزن تاری دید عفونتهای مکرر
شروع دیابت نوع ٢ تدریجی است بنابراین تشـخـیـص بیماری کار بسیار دشواری است.
به هر حال علائم دیابت نوع ١ بصورت خفیف تر مـمـکـن است در مبتلایان به دیابت نوع ٢ نیز وجود داشته باشد.
در برخی افراد مبتلا به دیابت نوع ٢ هیچ گونـه عـلائـم زودرس بیماری دیده نمی شود و ممکن است سالها پس از ابتلا ، تشخیص داده نشود. نیمی از این افراد در زمان تشخیص دچار عوارض مختلـف دیابت هستند.
رعایت ٥ اصل کنترل دیابت باعث میشوند تـا افـراد دیابتی بتوانند یک زندگی سالم داشته باشند و از پیدایش عوارض دیابت جلوگیری کنند.
این ٥ اصل عبارتند از:
١. آموزش
٢. کنترل روزانه قند
٣. تغذیه صحیح
٤. فعالیت جسمانی منظم
٥. مصرف منظم داروها (قرص یا انسولین)
در صورتی که هر یک از این پایه ها سست باشد تعادل و در واقع کنترل دیابت بر هم خواهد خورد.
به بیماران مبتلا به دیابت و براي پیشگیري از دیـابـت نکات زیر را آموزش دهید:
غذا در دفعات زیاد و کم حجم استفاده نمایید.
مصرف نان های سفید و برنج را کاهش داده و نـان های سبوس دار و حبوبات را جایگزین آن ها کنید.
حداقل ٥ واحد از میوه ها و سبزی هـا را در روز مصرف کنید.
مصرف روغن های جامد، غذاهای آماده و سرخ شـده و همچنین چربی های موجود در منابع غذائی حیوانی (کره، خامه، گوشت قرمز و فـراورده هـای آن) را کاهش دهید.
دریافت نمک (سدیم ) و غذاهای شور و کنسرو شده را کاهش دهید.
مصرف قندهای ساده (قندو شکر، شکلات، نـقـل ،شیرینی ها و ...) را کاهش دهید.
اینکه گفته می شود ، فرد دیابتی به هیچ وجه نباید برنـج یا سیب زمینی یا میوه مصرف نماید، یا مواد غذایی تـلـخ باعث کاهش قند خون می شوند، یک باور غلط در مـیـان جامعه می باشد و نباید بدان ها توجه نمود. اما بهترین راه کاهش مصرف برنج و نان سفید جایگـزیـن کردن آنها با حبوبات و نان های سبوس دار است..
منابع غذایی حاوی روی، ویتامین سی (مرکبات و سبـزی های تازه) و ویتامین آ (زردآلو، هلو، گوجه فـرنـگـی و هویج) را در رژیم غذایی خود بگنجانید زیرا ایـن مـواد حساسیت به انسولین را افزایش می دهند.
قند میوه تفاوت چندانی با قند خون معمولی ندارد و در صورت زیاده روی در مصرف میوه ، قند خون افزایش خواهد یافت. عسل دارای قند ساده است و مصرف آن محدود شود.
استاندارد مصرف میوه و سبزی مشتمل بر 4 تا 5 میوه و 3 تا 4 واحد سبزی است.
تعداد واحدهای مورد نیاز هر فرد در هرم غذایی بستگی به قد و وزن فرد دارد و باید توسط متخصص تغذیه تعیین شود.
فاصله بین وعده های غذایی و میان وعده ها بیش از سـه ساعت نشود.
مصرف سبزیجات در بیماران دیابتی از اهمیت خـاصـی برخوردار است. خوردن سبزیجات به همراه غذا از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری کرده و بـاعـث کـاهـش کلسترول خون میشود.
منظور از سبزیجات انواع سبزی ، خیار ، گوجه ، کاهو ، کلم ،کنگر ، کدو و بادمجان میباشد که در بین این مـواد گوجه فرنگی ، انواع کلم ، اسفناج و فلفل دلمه ای دارای خواص ویژه ای بوده و بهتر است از این مواد بیـشـتـر استفاده شود.
سعی کنید یک فعالیت بدنی معمولی مثلا پیاده روی تند را به صورت روزی ٣٠ دقیقه داشته باشید.
در مواردي که دیابت کنترل نشود عوارض ظاهر مـی شود که مهمترین آن عبارتند از:
١- عارضه چشمی: که ممکن است به نابینایی کـامـل ختم شود.
٢- نفروپاتی(بیماری کلیه)
٣- نوروپاتی (آسیب دیدگی اعصاب): در صورت همراه شدن با مشکلات گردش خون ممکن است موجب ایجاد زخم در پاهاشود که در نهایت به قطع عضو میانجامد.
٤- بیماری قلبی- عروقی -مغزی: که بر روی قـلـب و رگهای خونی اثر میگذارد و یا ممکن است به سکته های قلبی (منجر به حمله قلبی) سکته مغزی (یکی از عـلـل اساسی ناتوانی و مرگ در افراد دیابتی) منجر شود.
با آرزوی سلامتی شما
جهت دسترسی به مطالب آموزشی بیشتر وارد سایت زیر شوید:
Pe-goodarz.ir
شماره تماس جهت ارتباط با واحد
آموزش به بیمار و پیگیری پس از ترخیص
035-36261085
داخلی 447
تهیه شده در:
واحد آموزش بیمارستان گودرز
پاییز 1402
