فیستول چیست؟
فیستول از این روش برای دستیابی به عروق خونی جهت دیالیز خونی دراز مدت استفاده می شود. در این روش یک سـرخـرگ را به سیاهرگ وصل می کنند، چون سیاهرگ سطحی فشـار کمتری دارد سرخرگ را به آن وصل می کنند. سرخرگ فشار خون بیشتری دارد و خـون از سـرخـرگ بـه سیاهرگ می رود و سیاهرگها اتساع می یابند دسترسی به آنهـا جهت همودیالیز آسان می گردد.
فیستول بهترین انتخاب برای همودیالیز است.
فیستول ارجح است:
زیرا طول عمر آن بیشتر است و مشکلاتی مثل لخته شـدن و عفونت کمتر دارد.
فیستول بایستی چند ماه قبل از شـروع دیـالـیـز گـذاشـتـه شود.فیستول معمولاً ٤ تا ٦ هفته زمان لازم دارد تا آماده شـود قبل از اینکه استفاده شود.
برای ایجاد فیستول جراحی کوچکی لازم است. معمولاً در دست شما ورید را به شریان نزدیک آن وصـل مـی کنند و با این کار یک رگ خونی بزرگ ایجاد مـی شـود کـه جریان سریع دارد. مچ یا آرنج شما محل های مناسب برای فیسـتـول هسـتـنـد. فیستول معمولاً چند سال دوام دارد.
رگ مصنوعی دومین انتخاب برای دسترسی عروق است. با یک جراحی کوچک یک لوله مصنوعی بین ورید و شـریـان قرار می دهند. گرافت را معمولاً روی ساعد یا روی بـازو قـرار میدهند. ولی بعضی اوقات هم ممکن است آن را روی پـا یـا روی قفسه سینه قرار دهند.
گرافت را بایستی حداقل ٢ هفته قبل از استفاده کار گذاشت.
مراقبت از فیستول :
بعد از ایجاد فیستول شریانی-وریدی برای جلوگیری از تـورم، تـا چند روز عضو را بالا نگهدارید.
ممکن است به دنبال عمل، دست دچار تورم شود که معمـولاً بـا انجام حرکات ورزشی و قرار دادن دست در سطحی بالاتر از سطح بدن تورم کاهش می یابد. از بلند کردن اجسام سنگین با اندام مربوطه و یا قرار دادن کـیـف سنگین بر دوش خودداری شود. در اعمال فشار یا نفوذ اجسام تیز به داخل آن خودداری شود.
به منظور جلوگیری از بروز لخته در فیستول توصیه می شـود. از پوشیدن لباسهای تنگ در بالا و روی محل فیستول، خـوابـیـدن روی دست دارای فیستول، بستن تورنیکت یا کاف فشار سنج در دست دارای فیستول اجتناب شود.
از دست دارای فیستول نباید فشار خون گرفت ( زیرا سبب پارگی فیستول می شود) نباید در دست فیستول دار تزریق انجام شود. خون گیری از عضو دارای فیستول انجام نشود. از به کار بردن تیغ برای زدودن مو در عضـو دارای فـیـسـتـول اجتناب شود.
گاه فیستول دچار آنوریسم( برآمدگی رگ) می شود، یعـنـی در یک ناحیه به شدت برجسته و پرخون می گردد.
دقت کنید که آنوریسم چون جدار نازکی دارد، در خطر پارگـی و خونریزی شدید است پس حتماً آن را به جراح نشان دهـیـد، بـه خصوص اگر پوست روی آن نازك شده باشد.
مراقب باشید که هیچگاه ضربه یا فشار محکمی بر روی آنـوریسـم وارد نشود.
در مورد زمان شروع همودیالیز از طریق فیستول و یا گرافـت شریانی-وریدی، با پزشک خود مشورت کنید و تا زمانی کـه پزشک اجازه انجام همودیالیز از طریق آنها را نداده، اقدام بـه استفاده از آن ننمایید.
از پرستار بخش دیالیز درخواست کنید تا جای سوزنها را بـه طور چرخشی در جلسات دیالیز تغییر دهد. این کـار عـمـر فیستول شما را افزایش می دهد.
توصیه می شود قبل از آمدن به دیالیز دوش بگیرید و یـا در صورت عدم امکان دستی را که فیستول در آن قـرار دارد کاملاً بشوئید و خشک کنید. دست دارای فیستول نباید به صورت مداوم بی حرکت بماند.
ورزشهاي زیر را می توانید براي کارآیی بهتر فیستول انجام دهید:
دست پائین تر از قفسه سینه قرار بگیرد، بیمار خمیر یا توپی قابل ارتجاع در دست قرار داده و بافشار آن را بـاز و بسـتـه نماید اینکار را ٢٠ بار انجام دهد سپس استراحت نماید، ایـن کار را چندین بار انجام دهد.
در صورت نشت خون یا عفونت، حتماً به پزشک مربوطـه مراجعه شود.هر روز محل فیستول را از نظر علائم تـورم، قرمزی، عفونت و گرما کنترل نمایید.
هر روز عملکرد فیستول را با گذاردن آرام دست بر روی فیستول و کنترل جریان خون و ارتعاش آن زیر دستتان بررسی نمائید و در صورت کاهش ارتعاش و یا احسـاس نبض در آن ، بلافصله به پزشک خود اطلاع دهید.
موقع دراز کشیدن متوجه باشید که فشاری به نـاحـیـه فیستول وارد نشود و روی دست فیستول دار نخوابید. از انجام کارهای سنگین و بلند کردن اجسام سنگـیـن ( بالای ٢ کیلوگرم) با دست فیسـتـول دار خـودداری نمایید.
بهتر است ساعت و دستبند در دست فـیـسـتـول دار نداشته باشید.
در روزهای اول پس از تعبیه فیستول شریانـی-وریـدی فشارخون سیستولیک خود را در حد 140تا 150 میلی متر جیوه نگهدارید و از کاهش آن جلوگیری کنید تا جریان خون و فشار مناسبی به فیستول برسد در صورت احساس افـت فشار خون، دراز کشیده و پاهای خود را بالاتر از سـطـح بدن قرار دهید.
علائمی مثل بی حسی، خارش، درد، عفونت و یا هر نـوع برجستگی غیر طبیعی عروق و محل سوزنـهـا را بـه پزشک یا پرستار دیالیز خود گزارش کنید.
قبل از هر دیالیز، دست فیستول دار را با آب و صـابـون بشوئید. بعد از دیالیز از فشار مناسب در محـل خـروج سوزنها برای بند آمدن خون استفاده نمایید.
می توانید در روزهای بعد از دیالیز از کمپرس گرم در محل تزریق و عروق استفاده کنید. مراقب باشید روی فیستول کمپرس نگذارید
بهتر است جهت جلوگیری از خونریزی تا چند ساعت پس از دیالیز حمام نروید
با پرسنل در تغییر محل تزریق سوزنها در هر جلسه دیالیز همکاری کنید
به این ترتیب عمر فیستول و رگهای خود را تضمین می کنید
با آرزوی سلامتی شما
جهت دسترسی به مطالب آموزشی بیشتر وارد سایت زیر شوید:
Pe-goodarz.ir
شماره تماس جهت ارتباط با واحد
آموزش به بیمار و پیگیری پس از ترخیص
035-36261085
داخلی 447
تهیه شده در:
واحد آموزش بیمارستان گودرز
پاییز 1402
