تغذیه نوزاد را بلافاصله بعد از زایمان شروع کنید و ادامه دهید. این کار باعث تولید بیشتر شیر می شود.
قبل از شیر دادن حتما دستهای خود را بشویید و استحمـام روزانـه فراموش نشود.
شیر روزهای اول (آغوز یا ماك) که زرد رنگ است، بسیار مـغـذی و دارای مواد ایمنی بخش برای نوزاد است و او را از بسیاری بیمـاریـهـا حفاظت می کند. آن را از فرزندتان دریغ نکنید.
هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده سر او را بالاتر بگیرید و تمام نوك سینه و بیشتر هاله قهوه ای رنگ داخل دهان نوزاد باشد.
بهتر است در هر بار از هر دو سینه به نوزادتان شیر بدهید.
بعد از تخلیه یک سینه نوزاد را به صورت ایستاده بغل گرفتـه و بـه آرامی پشت او را ماساژ دهید تا هوای معده تخلیه شود.
سپس سینه دیگر را در دهان فرزندتان بگذارید.
بعد از شیر خوردن او را به پهلو بخوابانید تا احتمال ورود شیر به ریـه کودك را به حداقل برسانید.
هر زمانی که نوزاد تقاضای شیر داشت به او شیر بدهید. شیردهی ساعت خاصی ندارد (حداقل هر٣ -١ساعت).
اگر به هر دلیلی از شیرخوارتان دور می شوید مانند کار و بیماری یـا مسافرت هر ٢ ساعت شیر خود را بدوشید.
شیر دوشیده شده مادر تا ٦ ساعت در درجه معمولی اتاق و تا ٢ روز در یخچال قابل نگهداری است.
شیری که در قسمت داخل فریزر (نه در درب فریزر) یـخ زده اسـت میتواند تا ١٢ ماه نیز قابل استفاده باشد.
بهتر است که مقدار شیری که فریز میکنید ١٢٠-٦٠ میلیلیتر باشد حتما روی ظرف ها را برچسب بزنید و بعد فریز کنـیـد. بـرای ذوب کردن شیر فریز شده، شب قبل از استفاده شیر را داخل یخچال قـرار دهید تا به تدریج ذوب شود. ظرف محتوی شیر فریز شده را زیر آب سرد و به تدریج زیر آب گرم بگیرند تا کم کم گرم شود .
شیر ذخیره شده را قبل از دادن به شیرخوار به ملایمت نه با شدت تکان دهید تا چربی شیر که به قسمت بالای ظرف رفته با بقیه آن مـخـلـوط شود.
برای تشخیص کافی بودن شیر مادر به تعداد دفعـات ادرار و مـدفـوع کودك و نیز میزان وزن گیری او توجه شود. روزانه تـا ٧-٦ بـار دفـع طبیعی است. از دادن آب، آب قند و ... خودداری کنید و تنها استفاده از قطره مولتی ویتامین بنا به تجویز پزشک مجاز است.
پوست و مو:.
روی پوست نوزادان ماده چرب و سفید رنگی به نام ورنیکس دیده مـی شود. این ماده در تامین حرارت بدن نوزاد موثر است و نباید آن را پـاك کرد.
ورنیکس خود به خود طی ٣ -٢ روز بعد از تولد از بین می رود. مادر باید توجه داشته باشد که لباس نوزاد را هر روز تعویض کند زیرا ممکن است مقداری از ورنیکس به لباس نوزاد چسبیده باشد.
باید نوزاد را هر روز یا یک روز در میان حمام کرد و جهت حفظ ایمنی او از وان مخصوص نوزاد باید استفاده شود. توجه کنید ارتفاع آب باید پایین تر از ناف نوزاد باشد.
نوزادان دارای موهای نرم و نازکی هستند که ممکن است مقدار آن روی پیشانی/ شانه ها و پشت بیشتر باشد که در اثر سایـش بـا اطـراف تـا حداکثر ٤ تا٢ هفتگی میریزد.
ممکن است سرعت ریزش موها زیاد باشد و ظاهرا سر کم مو به نظر آید و یا طاسی موقت دیده شود. موهای دایمی تا ٦ ماهگی رشد می یابند و ممکن است رنگ آنها با موی قبلی متفاوت باشد.
مدت کوتاهی بعد از تولد روی گونه اکثر نوزادان لکه ها یا دانه های قرمز رنگی دیده می شود و ممکن است در طول روز کم رنگ تر و یا پر رنـگ تر شوند. این لکه ها ناشی از حساسیت پوست نوزاد به بعضی مواد غذایی خورده شده توسط مادر و یا تماس مداوم گونه با سینه مادر و یا بوسیدن نوزاد می باشد. توصیه می شود مادر مواد حساسیت زا نخورد و گـونـه نوزاد را با پماد چرب کند و اطرافیان را از بوسیدن کودك منع نماید.
ملاج یا فونتانل نوزاد:
روی سر نوزاد در قسمت بالا و جلو بخش نرمی وجود دارد کـه بـا آن فونتانل قدامی گفته می شود. ملاج قدامی لوزی شکل و اندازه طبیعی آ٢٠میلیمتر است و تـا سـن ١٨- ١٢ ماهگی بسته می شود. فونتانل پشتی یا خلفی در پشت سر به اندازه نیم در نیم سانتیمتر دیده می شود و تا حداکثر سن ٤ ماهگی بسته می شود. ممکن است ملاج نبض داشته باشد و یا هنگام گریه برآمده تر به نـظـر آید که کاملا طبیعی است. مادر باید بداند اگر ملاج فرورفته/ برجسته یا بزرگ تر و کوچک تـر از حد طبیعی بود به پزشک مراجعه کند.
دیر بسته شدن ملاج ها نشانه مسائلی مـثـل کـمـبـود کـلـسـیـم/ هیدروسفالی (تجمع مایع در سر) و بعضی بیماریهای مادرزادی است و زود بسته شدن آن نشانه میکروسفالی و عقب ماندگی ذهنی است.
مراقبت از ناف:
ناف نوزادان تا ١٠- ٧ روز و حداکثر ١٥ روز بعد از تولد از محل خـود جدا می شود. در صورت عدم رعایت بهداشت نوزاد ممکن است عفونت کرده و حتـی منجر به عفونت حفره پریتوان (پریتونیت) شود. شستشوی روزانه ناف و بستن پوشک کودك زیر ناف تا آلوده به ادرار و مدفوع نشود و در معرض هوا باشد از اقدامات موثر پیشگیرانه می باشد.
علائم عفونت ناف عبارتند از داشتن ترشح چرکی/ گرمی/ قرمزی و ورم ناف و دیر افتادن ناف.
والدین با دیدن این نشانه ها باید با پزشک مشورت کنند.
نکات مهم :
در صورت دیدن ترشحات زرد رنگ و چسبنده در چشم طـوری که پلکها باز نمی شوند احتمال عفونت چشم نوزاد مطـرح اسـت که با نظر پزشک باید تحت درمان دارویی قرار گیرد.
مراقب سوختگی محل پوشک نوزاد باشید (راش پوشک).
درجه حرارت اتاق نوزاد باید بین ٢٨ -٢٥ درجه سانـتـیـگـراد و درجه حرارت بدن نوزاد ٥/٣٦-٣٧ حفظ شود.
باید شرایطی فراهم کرد تا نوزاد خواب کافی داشته باشد. نوزادان در طول شب ٣- ٢ بار برای شیر خوردن بیدار می شوند. نوزادان حدود ١٦ -١٥ ساعت در شبانه روز می خوابند.
نی نی لای لای، فقط تا سن ٤ -٣ ماهگی مناسـب خـوابـیـدن شیرخوار است زیرا بعد از این سن کـودك قـادر اسـت آن را برگرداند و احتمال آسیب به کودك وجود دارد.
اگر سینه نوزاد متورم است نباید آنرا فشار داد، پـس از مـدتـی خودبخود بهبود می یابد.
تنفس هوای آزاد در طول روز برای نوزادان و کودکـان ضـروری است و در فرصت مناسب باید هوای اتاق را عوض کرد. کـودکـی که دائما در اتاق گرم زندگی کند اشتها به غذا نخـواهـد داشـت. نوزاد را باید زمانی از اتاق بیرون برد که درجه حرارت هوا بالاتر از ١٥ درجه سانتیگراد باشد.
مناسب ترین وقت در زمستان بین ساعات ١٠ صبح تا ٢ بعـد از ظهر است. در این هنگام کودك ناراحت نمی شود.
باید اجازه داد تا صورت نوزاد کمی آفتاب بخورد. باید دقت داشت زمان و شدت آفتاب گرفتـن کـودك نـبـایـد طولانی شود. نور آفتاب و اشعه ماورا بنفش آن برای ساخته شدن ویتامیـن د در بدن لازم است تابیدن نور آفتاب از پشت شیشه در ساخته شدن ویتامیـن دی در کودك (همچنین بزرگسالان) تاثیری ندارد.
اگر سر و صورت و دستها به مدت نیم ساعت در مـعـرض نـور مستقیم نور آفتاب قرار گیرد ویتامین د ساخته شده، نیـاز یـک هفته بدن را تامین می کند. از تابیدن نور خورشید به چشمهای نوزاد جلوگیری کنید.
زردی: در صورت شک به زرد بودن نوزاد در هــر حــدی حتما به پزشک مراجعه کنید.
با آرزوی سلامتی شما
جهت دسترسی به مطالب آموزشی بیشتر وارد سایت زیر شوید:
Pe-goodarz.ir
شماره تماس جهت ارتباط با واحد
آموزش به بیمار و پیگیری پس از ترخیص
035-36261085
داخلی 447
تهیه شده در:
واحد آموزش بیمارستان گودرز
پاییز 1402
