سکته مغزي چیست؟
سکته مغزی زمانی رخ می دهد که جریان خون قسمتی از مـغـز قـطـع شده و یا بشدت کاهش یابد و بافت آن قسمت از مغز از اکسیژن و مواد مغذی دیگر محروم شود .
سلولهای مغزی به دلیل کمبود اکسیژن در طی چند دقیقه و تـا چـنـد ساعت شروع به از بین رفتن می کند، این حالت یک اورژانس پـزشـکـی محسوب میشود و درمان سریع آن می تواند باعث نجات زنـدگـی فـرد شود و هر چه درمان زودتر صورت گیرد، شدت آسیب به بافت مغـز و به تبع ناتوانی حاصل از آن کمتر خواهد بود.
انواع سکته مغزي :
سکته مغزی ایسکمیک :
این نوع سکته مغزی زمانی اتفاق می افتد که یک لخته خون یـا چربی موجب انسداد رگ و قطع جریان خون درمغز شود.
انسداد شریان می تواند داخل یا اطراف مغز رخ دهد همـچـنـیـن لختههای خونی میتوانند توسط جریان خون از دیگر نقاط بدن بـه مغز آورده شوند.
علل این نوع سکته عبارت اند از:
رسوب چربی و ایجاد پلاك در شریان ها واختلالات قلبی که منجر به تشکیل لخته های خونی میگردد.
گاهی علائم این سکته میتواند به صورت گذرا و ضعیف بروز کند و حدود چند دقیقه تا چند ساعت طول میکشد و سپس به کلـی از بین می رود.
ولی به خاطر داشته باشید که هرگز سکته گذرا را نادیده نگـیـریـد چرا که این سکته نشانگر در راه بودن یک سکته مغزی شـدیـدتـر است. پس سعی کنید دوره ی درمان سکته گذرا را کامل کـنـیـد حتی اگر نشانه های آن از بین رفته باشند.
سکته خونریزی دهنده:
این نوع سکته در اثر نشت و پارگی یک سرخرگ مغزی ایجاد مـی شود .خونریزی در اثر شرایط زیر ایجاد میشود:
علل این نوع سکته عبارت اند از:
- فشارخون بالا که باعث شکنندگی رگها میشود میتواند منجـر به پارگی رگ شود.
- سخت شدن رگها که عروق مغزی را شکننده میکنند.
- ضعیف شدن یک نقطه در دیواره عروق که می تواند پاره شود.
عوامل خطر ساز سکته مغزی:
شناخت عوامل خطر ساز،کلید پیشگیری از سکته مغزی است کـه عبارتند از:
١. سابقه خانوادگی و جنس (مردها بیشتر) و سن
٢. فشار خون بالا ، کلسترول خون بالا
٣. سیگار کشیدن
٤. دیابت و چاقی
٥. بیماریهای قلبی و عروقی
٦. سابقه قبلی سکته مغزی
٧. مصرف قرصهای ضد بارداری
علائم سکته مغزی :
همواره علائم سکته مغزی را جدی بگیرید.
سکته مغزی میتواند به همراه همه یا تعدادی از علائم زیر باشد:
- ضعف و سوزن سوزنشدن یا مور مورشدن دست و پا یا هر دو
- فلج یا بی حسی ناگهانی صورت که معمولا در یک طرف بـدن ظاهر میشوند
- مشکلات بینایی از جمله تاری دید کاهش بینایی دوبینـی و حتی نابینایی کامل.
- اختلال در گفتار و یا حتی عدم توانائی در صحبت کردن
- سرگیجه و اختلال تعادل و یا اختلال در هماهنگی حـرکـات عضلات بدن
- گیجی و یا اختلال در حافظه
- یک سردرد غیر معمول و ناگهانی که ممکن است همراه با سفتـی گردن، درد صورت، درد در بین چشمان، استفراغ و یـا تـغـیـیـر سطح هوشیاری باشد.
درمان سکته مغزی برحسب نوع سـکـتـه متفاوت و شامل درمانهای دارویی و جراحی باشد.
درمان:
درمان سکته مغزی شامل سه قسمت :
1- درمان دارویی ٢- گاهی اوقات درمان جراحی ٣- توانبخشی و پیشگیری از بروز سکته های مجدد است.
سه ساعت اول شروع علایم سکته مغزی بسیار مهم است.
متاسفانه گاهی بیمار یا اطرافیان متوجه نمی شوند که فرد دچـار سکته مغزی شده است، در نتیجه فرصت طلایی ٣ ساعت اولـیـه درمان بیمار از دست می رود.
هر گونه اختلال ناگهانی در حرکات جسمی فرد، ضعف ناگهـانـی، سرگیجه ناگهانی، ضعف بینایی و دو بینی و لکنت زبان نشانه بروز سکته مغزی است که با مشاهده آن باید وضعیت فرد جدی گرفته شده و هر چه سریعتر به مراکز درمانی ارجاع شود.
مراقبت هاي لازم در بیماران سکته مغزي:
الف) مراقبت از سیستم گوارشی:
این بیماران اغلب بدلیل نداشتن رفلکس بلع، دارای لوله مـعـده هستند که از این طریق تغذیه میشوند. به دلیل پیشگـیـری از خشکی و عفونت دهان، باید دهانشویه هر ٦ ساعت انجام شود.
قبل از تغذیه و تا نیم ساعت پس از تغذیه با لوله، بیمـار را در حالت نیمه نشسته قرار دهید .
قبل از هر بار تغذیه حجم باقی مانده معده را با کشیدن پیستون سرنگ بررسی کنید.
اگر حجم برگشتی بیشتر از ١٥٠ سی سی بود تغذیه آن نوبت را انجام ندهید و ماده برگشتی را به معده برگردانید و دو سـاعـت بعد مجدد حجم با قیمانده را بررسی کنید چنانچه حجم بار دوم هم بیشتر از ١٥٠سی سی بود به پزشک معالج اطلاع دهید.
مایع گاواژ را به آهستگی طریق سرنگ بدهید و به هیچ عنوان از فشار پیستون جهت تخلیه مایعات استفاده نکنید.
بعد از هر بار غذا دادن از طریق لوله با مقداری گاواژ آب، لـولـه شسته شود.
یک رژیم غذایی سالم و مغذی میتواند انرژی لازم برای بـدن و مغز بیماران سکته مغزی را تأمین کند. توجه به رژیم غذایـی و تغذیه بیماران سکته مغزی از مهمترین عوامل برای تسریع زمان درمان بعد از سکته مغزی است
ب) مراقبت زخم بستر :
پهلو به پهلو کردن وتغییر وضعیت هر ٢ ساعت
کنترل دقیق اندام های بیمار به خصوص اندام های تحتـانـی از لحاظ ورم اندام ها که می تواند نشانه لختـه شـدن خـون در وریدهای اندام باشد، اهمیت دارد.
در صورت احتباس ادراری، سونداژ مثانه تعبیه میشود که کیسه ادراری باید حتما“ پایین تر از بدن قرار گیرد تا از برگشـت ادرار به مثانه جلوگیری شود و مراقبت دقیق جـهـت جـلـوگـیـری ازکشیدگی سوند و ایجاد آسیب به مجرای اداری انجام شود.
د) فیزیوتراپی بعد از سکته مغزی
زمانی که بیماران سکته مغزی دچار سرگیجه، عـدم تـعـادل و دشواری در راه رفتن باشند، مراقبیـن آنهـا بـهـتـر اسـت از یک فیزیوتراپ برای تشویق و بهبود بیمار کمک بگیرند.
پیشگیري:.
کنترل فشار خون یکی از مهمترین اقداماتی است که فرد بـرای کاهش خطر سکته مغزی می تواند انجام بدهد. این کار حتی در کسانی که مبتلا به سکته مغزی شده اند نیز مفیـد اسـت و از ایجاد سکته مغزی ویا حملات گذرای سکته در آینده جلوگیری میکند. ورزش و تحرك، کاهش استرس ،جلوگیری از افـزایـش وزن،کاهش مصرف نمک و الکل و استفاده از رژیـم کـم چـرب درکنترل فشارخون موثر است.
با آرزوی سلامتی شما
جهت دسترسی به مطالب آموزشی بیشتر وارد سایت زیر شوید:
Pe-goodarz.ir
شماره تماس جهت ارتباط با واحد
آموزش به بیمار و پیگیری پس از ترخیص
035-36261085
داخلی 447
تهیه شده در:
واحد آموزش بیمارستان گودرز
پاییز 1402
